古典ギリシャ語動詞変化まとめ 10 σπουδάζω

約50語の動詞を通じて古典ギリシャ語の動詞の変化の基本的な規則やパターンを身につけることを目指すシリーズです。

σπουδάζω 急ぐ (動詞幹 σπουδαδ-)

現在幹 σπουδα‧ζε/ο- (< σπουδαδ‧jε/ο-)

能動態現在 σπουδά‧ζω, σπουδά‧ζει‧ς, σπουδά‧ζει, σπουδά‧ζο‧μεν, σπουδά‧ζε‧τε, σπουδά‧ζουσι(ν) / σπουδά‧ζειν
能動態未完了過去 ἐ‧σπούδα‧ζο‧ν, ἐ‧σπούδα‧ζε‧ς, ἐ‧σπούδα‧ζε(ν), ἐ‧σπουδά‧ζο‧μεν, ἐ‧σπουδά‧ζε‧τε, ἐ‧σπούδα‧ζο‧ν

未来幹 σπουδα‧σε/ο- (< σπουδαδ‧σε/ο-)

能動態未来 σπουδά‧σω, σπουδά‧σεις, σπουδά‧σει, σπουδά‧σο‧μεν, σπουδά‧σε‧τε, σπουδά‧σουσι(ν) / σπουδά‧σειν

第1アオリスト幹 σπουδα‧σα- (< σπουδαδ‧σα-)

能動態第1アオリスト ἐ‧σπούδα‧σα, ἐ‧σπούδα‧σα‧ς, ἐ‧σπούδα‧σε(ν), ἐ‧σπουδά‧σα‧μεν, ἐ‧σπουδά‧σα‧τε, ἐ‧σπούδα‧σα‧ν / σπουδά‧σαι

第1完了幹 ἐ‧σπουδα‧κα- (< ἐ‧σπουδαδ‧κα-) ※畳音=加音

能動態第1完了 ἐ‧σπούδα‧κα, ἐ‧σπούδα‧κα‧ς, ἐ‧σπούδα‧κε(ν), ἐ‧σπουδά‧κα‧μεν, ἐ‧σπουδά‧κα‧τε, ἐ‧σπουδά‧κᾱσι(ν) / ἐ‧σπουδα‧κέ‧ναι

 *

πείθω, φράζω に引き続き歯音幹動詞です。-δσ- が -σ- になり、-δκ- が -κ- になっていること、現在幹で -δj- が -ζ- になっていることに注意しましょう。

今回は、2つ以上の子音で始まる動詞の例として取り上げています。

2つ以上の子音で始まる動詞の場合、完了幹で使われる畳音が加音と同じく ἐ- になる、という規則があります。

2つの子音で始まっても γράφω や φράζω の完了形は通常の γέγραφα, πέφρακα だったじゃないかと言われそうですが、この規則には例外があって、「閉鎖音(π, β, φ, τ, δ, θ, κ, γ, χ)+流音(λ, ρ)」または「閉鎖音(π, β, φ, τ, δ, θ, κ, γ, χ)+鼻音(μ, ν)」の場合は例外となります。(水谷 §160.2(c)、堀川 pp. 211-212、チエシュコ p. 151)

この例外を除いて、実際に2つの子音で始まる動詞としては、βδ-, κτ-, μν-, πτ-, σβ-, σθ-, σκ-, σμ-, σπ-, στ-, σφ-, σχ-, φθ-, χθ- と ζ-, ξ-, ψ- で始まるものがあるようです。とりあえず「σ+子音」で始まる場合は畳音は無条件で ἐ- になると覚えておきましょう。

 *

これで畳音のすべてのケースが出揃ったので、改めて整理しておきます。

以下の場合は、加音=畳音となります。直説法の現在・アオリスト・完了の1人称単数形を並べます。

(a) 2つ以上の子音(「閉鎖音+流音」・「閉鎖音+鼻音」を除く)で始まる動詞
例:σπουδάζω, ἐσπούδασα, ἐσπούδακα
(b) ῥ- で始まる動詞
例:ῥῑ́πτω, ἔρρῑψα, ἔρρῑφα
(c) 母音で始まる動詞
例:ἄρχω, ἦρξα, ἦρχα

そうではない大半の動詞の畳音は、語頭の子音に ε をつけたものが語頭に加えられるのでした。
例:παιδεύω, ἐπαίδευσα, πεπαίδευκα / γράφω, ἔγραψα, γέγραφα

 *

動詞幹・時制幹と主要部分

動詞幹 σπουδαδ-
チエシュコ タイプ7(p. 170)
1. σπουδά‧ζω 能動態現在 1人称単数
(現在幹 σπουδα‧ζε/ο-)
2. σπουδά‧σω 能動態未来 1人称単数
(未来幹 σπουδα‧σε/ο-)
3. ἐ‧σπούδα‧σα 能動態第1アオリスト 1人称単数
(第1アオリスト幹 σπουδα‧σα-)
4. ἐ‧σπούδα‧κα 能動態第1完了 1人称単数
(第1完了幹 ἐ‧σπουδα‧κα-)
5. ἐ‧σπούδασ‧μαι 中動態完了 1人称単数
(完了中受動幹 ἐ‧σπουδαδ-)
6. ἐ‧σπουδάσ‧θη‧ν 受動態第1アオリスト 1人称単数
(第1アオリスト受動幹 ἐ‧σπουδασ‧θη-)

変化形一覧

能動態現在 σπουδάζω, σπουδάζεις, σπουδάζει, σπουδάζομεν, σπουδάζετε, σπουδάζουσι(ν) / σπουδάζειν
能動態未完了過去 ἐσπούδαζον, ἐσπούδαζες, ἐσπούδαζε(ν), ἐσπουδάζομεν, ἐσπουδάζετε, ἐσπούδαζον
能動態未来 σπουδάσω, σπουδάσεις, σπουδάσει, σπουδάσομεν, σπουδάσετε, σπουδάσουσι(ν) / σπουδάσειν
能動態第1アオリスト ἐσπούδασα, ἐσπούδασας, ἐσπούδασε(ν), ἐσπουδάσαμεν, ἐσπουδάσατε, ἐσπούδασαν / σπουδάσαι
能動態第1完了 ἐσπούδακα, ἐσπούδακας, ἐσπούδακε(ν), ἐσπουδάκαμεν, ἐσπουδάκατε, ἐσπουδάκᾱσι(ν) / ἐσπουδακέναι


他の記事も読んでみていただけるとうれしいです! 訳詩目録 https://note.com/lulu_hiyokono/n/n448d96b9ac9c つながる英単語ノート 目次 https://note.com/lulu_hiyokono/n/nf79e157224a5