【オスマン帝国】エブッスード・エフェンディのファトワー。「女装」に関係ありそうな箇所。
スレイマン1世時代に活躍したシェイヒュルイスラームです。
シェイヒュルイスラームはオスマン帝国時代、1424年から1922年の間のイスラームの最高実力者です。エブッスード・エフェンディ（またの名をホジャ＝チェレビー）の在任期間28年11か月が最長のようです。
法学としてはハナフィー派。
世界中で大ヒットしたドラマ「オスマン帝国外伝〜愛と欲望のハレム〜 (Muhteşem Yüzyıl)」(2011-2014)でおなじみですね。
ドラマでは、スレイマン1世にイブラヒム＝パシャの殺し方（スレイマン1世が寝ている間に暗殺させる）を教えた人物として印象深いかもしれません。。
スレイマン1世とイブラヒム・パシャの関係については、下記の記事をご参照ください。
なお、タイトル写真は、出生地とされるトルコİskilip近くのアマスヤ、2012年3月29日撮影です。先のドラマの舞台でもありましたので。。
İskilipのİskilipli Alimler Müzesiにはエブッスード関連の資料が展示されているようです。
日本語でのエブッスード・エフェンディの紹介は、林佳世子先生の「興亡の世界史 オスマン帝国500年の平和」のほか、大河原知樹・堀江聡江両氏（敬称略）の「イスラーム法の『変容』近代との邂逅」などがございます。
１．要旨
エブッスード・エフェンディのファトワー（トルコ語でfetva）集は、いくつか出版されているようです。
インターネットで手に入った「Fetvalar - Ebusuud Efendi」(İ.İ.A. Yayinlari, 1972)を参照しました。本をトルコから取り寄せるのも困難で、、
エブッスード・エフェンディのMECMU'A-Î FETAVÂ（ファトワー集）となります。
ローマナイズされてるとはいえ、オスマン語（オスマン朝時代の、アラビア語語彙の多いトルコ語）ですので、現時点で読むのに難儀いたします。。
さて、「女装」に関する箇所ですが、「衣類（Giyim-Kuşam）」においては「異性の服を着るな」のような文言は見られませんでした。
なお、「髪の毛とあごひげ（Saç Ve Sakal）」においては、あごひげをヘナで染めるのはOKとされていました。あごひげの時点で「男性性」の象徴ですので、許容されたということでしょうか。
服であれば、「男子はサフランで染めた衣服の着用を禁じられている」というハディースがあります。
２．参照箇所（pp.202-206）
16- KIYAFET
I. Saç Ve Sakal
927. Mes’ele: Erenler sakalını kına ile boyamak sünnet midir? Elcevap: Caizdir. [979]
II. Giyim-Kuşam
935. Mes’ele: Rical taifesi safî harîr libâs giymek helâl olur mu? Elcevap: Olmaz. [987]
936. Mes’ele: Safî ibrişim kuşak, yâ altın yâ gümüş tel atılmış kuşak ricale helâl olur mu? Elcevap: Olmaz.[988]
937. Mes’ele: Erkek, baliğ olmadık oğlancıklara, safî ipek giydiren kimseler günahkâr olur mu? Elcevap: Olurlar. [989]
938. Mes’ele: Harirden yorgan örtünmek ve döşek döşenmek ricale şer'an helâl midir? Elcevap: Döşenmek yasdınmak, İmâm-ı A'zam katında caizdir ve cem kütübde mesturdur. Döşenmek caiz idüğü ba'zı kütübde mezkûrdur. [990]
939. Mes’ele: Zeyd, makramasın yanına takıp salmdırsa, Zeyde nesne lâzım olur mu? Elcevap: Edeb üzerine hareket edip, ol asil evzâ'-i mekruhdan ictinâb etmek lâzımdır. [991]
940. Mes’ele: Zeyd "yanına şah-destur takman kendi kâfir avreti boştur" dese şer'an ne lâzım olur? Elcevap: "Şah-destur" nedir, beyan olunmak gerektir ki cevap yazıla. [992] Cevap: Şah-destur dedikleri, yol yol yol nakış işlenmiş ve-yahud dokunmuş revâkibî bir destmâîdir. Kuşağa sokulup hacet oldukta kullanırlar. Tahmasb'ın mu'tâdı bunu kullanmak olmağın adı şah-destur komuşlardır. Vâkı'â takınmakta hatâ var mıdır? Cevap: Eğer anı takınanlar ol âcize taklîd edip, kendiler dahi anın mezhebi üzerine iseler, vâkı'â kâfirlerdir, avretleri boştur. Amma mücerred anı takındıkları için değil, belki anın mezhebi üzerine oldukları için ise kâfirlerdir. Eğer taklid etmeyip, hemen şö'yle kullanırlarsa, asla şâir destmâlden farkı yoktur. Eğer Zeydin sözü evvelki takrir üzerine ise sahîhdir. Amma küfür, takınmakta değil idüğün beyan etmek lâzımdır. [993]
941. Mes’ele: Sipahilerin kılıglarının kınına gümüş kaplamak ve gümüş uyan ve sînebend ve gümüş kaplama eyer ve eyer üstüne harirden yasdık indirmek, bu makûle kılıç kuşanırken ve mezkûr eyerin üstüne binerken "bismillah" demek şer'an caiz olur mu? Elcevap: Kılıç gümüşlü olmakta be'is yoktur. Kalanı mekruhtur. Harir üzerine yatmakta ve oturmakta nesne yoktur, caizdir. Besmele meşrü'dur mekruh olanlarda istifsar evlâdır. [994]
942. Mes’ele: Üsküflerde olan altın ne ayarda ve ne miktarda olur ve silâh ve evânîye kaplı altın ve gümüş ve ayarda ve ne itibar üzre karar bulur ve murassa'âtın ta'ayyünât ve tafsilât olur mu, gaza ve cihâd iğin der-mahzen olan cebehâne ve şâir silâh ve yerâk için zekâta ittifak var mıdır, müzehheb murassa' kılıçlar ve zırhlar ve tuğlar ve kalkanlar ve kolçaklar ve eyerler ve uyanlar ne veçhile tahkik ve tefrik olunur, serâser ve bun çatma libaslar ve yastıklar ve minderler ve sırmalı destimâlden ve makrama ve destar-puglar ve pırehenler ve kuşaklar ve bilcümle evânî ve esbabı mahlut olan altın ve gümüş ve şâir esvâb ne veçhile hesâb olunur ve sinîn-i maziyesinin esbâb ve âlâti- sâ'âti ve evkâtı ile tedârik olunmayıcak sonradan ne veçhile müyesserdir ve tahvil geçmiş sene-i maziyenin haslarından satılmayıp bakî kalan mahsulâtı ve hububatı satmazdan evvel anbarlarda ve zimemde durduğu evkâtın zekâtı var mıdır ve ne veçhiledir havli geçmiş malın zekât ihraç olunmadan evvelâ maldan zekât mahsûb olur mu ve bilcümle zekât vâcib olan emlâk ve esbabı tatvîl ve itnâb üzere tahrîr ve tezkîr olunmak babında sa'y-i müstetabları diriğ buyurulmaya. Elcevap: Üsküflerde aded-i miskâline işaret olunmak mu'tâddır, İşaret olunmayanlarda ve silâhın cemi' envâ'ında ve evâ-ni-i gayr-i hâlisede ve murassa'âtta ve sırma ile işlenen işlerde olan altın ve gümüş, erbâb-ı vukuf tahminleri ile takdir olunur, ve serâser kısmının bahasına itibar yoktur, ol dahi eshâb-ı hibre tahmini ile ta'yin olunur, Huliyy-i nisada imam Şâfi'î re'yinde zekât vâcib değildir. Ricale isti'mâli mubah olan silâhta dahi vâcib değildir. İsti'mâli mubah olmayanda bir kavlinde vâcib değildir, bir kavlinde vâcibdir. Sinîn-i maziyede zekâtı vâcib olan malın miktarında ve evkâtmda te'emmül olunup gâlib zan ile amel olunur. Ve haslarda olan hubûbun asla zekâtı yoktur, anbarda ne miktar durursa dursun satılıp akça olmayınca zekât verilmez. Zimemde olan mal kabz olundukta zekât verilmek şer'an caiz ve vâcibdir. [995]
943. Mes’ele: Zeyd yanında olan bıçağının sapında, fil dişinden bir dirhem miktarından, yâ balık dişinden bir dirhem nesne olsa, kerâhet-i salât olur mu? Elcevap: Olma, götürmek caizdir müfsid-i salât değildir.
944. Mes’ele: Yaldızlı tasın isti’mali caiz olur mu? Elcevap: Olur. [996]
945. Mes’ele: Huf üzerine meshin müddeti... [997]
946. Mes’ele: Topuktan aşağısı dikili yukarısı iplikli ilinip giydikleri topuk meshine mesh... [998]
947. Mes’ele: Basmak miktarı mesh kaplanmış çuha çakşır üzerine mesh... [999]
948. Mes’ele: Zeyd çuha çaksır üzerinden topuktan bir aşagı munfasıl postal mesh üzerine... [1000]
949. Mes’ele: Zeyd dize gelince abadan yahut bezden iç edik içine topuklu çakşır giyip... [1001]
950. Mes’ele: Zeydin iç edik içine başlı çuha giyse yahud aba kalçın giyse yahud ayağına bez sarılsa... [1002]
３．参考
Turkiye Diyanet Vakfi - FETÂVÂ-yı EBÜSSUÛD EFENDİ
Ebussuud Efendi - Wikipedia
ŞEYHÜLİSLÂM EBUSSUUD EFENDİ FETVALARI
この記事が気に入ったらサポートをしてみませんか？